مسیر هم افزایی شرکت های صادراتی
و گردشگری و توریسم با 6 میلیارد و 150 میلیون دلار ارزآوری در رتبه اول خدمات صادراتی قرار گرفته است.
در سال گذشته نیز طبق آمارها از مجموع صادرات غیرنفتی ایران ۳۵ میلیارد دلار از فروش کالا به کشور وارد شده و در بخش خدمات نیز ۱۲ میلیارد دلار درآمد نصیب کشور شده است که بخش عظیمی از آن شامل درآمدهای ارزی حاصل از گردشگری و جذب توریست به کشور بوده است. بنابراین پتانسیل و رشد و ارزآوری در این زمینه به گونهای است که کارشناسان معتقدند فقط در حوزه گردشگری و توریسم ایران میتواند سالیانه بین 40 تا 50 میلیارد دلار درآمد ارزی ایجاد کند. ازاینرو همانطور که در روزهای گذشته به کرات شنیدهایم، صادرات از مهمترین اولویت های برنامههای دولت در روابط تجاری است، علاوه بر آن ایجاد شرکتهای بزرگ و کنسرسیوم صادراتی برای توسعه و توانمندسازی شرکتهای کوچک و متوسط صادراتی و شبکه کسب و کار صادراتی با هدف بهبود فضای کسب و کار در توسعه از جمله مهمترین موارد مطروحه در برنامه ششم توسعه است. به گفته کارشناسان برای توسعه تجارت کشور نیاز ویژهای به حضور در بازارهای هدف داریم که یکی از موانع آن تخصصینبودن شرکتهای صادراتی است.طبق انتشار خبرهای گذشته از سازمان توسعه تجارت مهمترین برنامه معاونت این سازمان، توسعه صادرات، تشکیل کنسرسیومهای تخصصی و شرکتهای مدیریت صادرات است که برای آن 50 میلیارد تومان در بودجه تعیین شده است. سرعت در صادراتی شدن بنگاهها، کمک به تکمیل ظرفیتهای خالی، کاهش هزینهها و یکپارچهسازی ازجمله مزایای کنسرسیومهای صادراتی است، همچنین به گفته کارشناسان شرکتهای مدیریت صادرات میتوانند به نمایندگی از بنگاههای شهرک صنعتی در مذاکرات با هیاتهای تجاری یا نمایشگاههای بینالمللی شرکت کنند و وظیفه تجمیع فعالیتها و هماهنگیهای لازم را نیز برعهده بگیرند.
کمیل طیبی، استاد دانشگاه:
ایجاد بازار دائمی با کنسرسیومهای صادراتی
مهمترین نقش کنسرسیومهای صادراتی، معرفی و شناسایی بازارهای هدف است. ایجاد شرایط پایدار صادرات در کشور از طریق این کنسرسیومها صورت خواهد گرفت چرا که آنها زمینه را فراهم میسازند که همواره بازار دائمی وجود داشته باشد. بسیاری از کشورها شاید قادر به شناسایی مزیتهای نسبی خود برای توسعه صادرات نباشند. این نهادها به عنوان نهادهای کمککننده به اجرا و عمل اهداف صادراتی در شناخت مزیتها و قرار دادن آنها در جهت استفاده و شکوفا کردن این فرصتها کمک بخش هستند. اجرا و عملیاتی کردن استراتژی صادراتی با کنسرسیومهای صادراتی است. الگوی کشورهای توسعه یافته و موفق در صادرات که کنسرسیوم صادراتی دارند، نشان میدهد، کنسرسیوم صادراتی ضمانت اجرایی ایجاد میکند همچنین در این نهادها میتوان تصمیمهای واحدی را در قیمتگذاری، نحوه فروش، نوع محصولات تولیدی و حتی حضور در بازارهای هدف گرفت که به تولیدکننده کمک میکند برنامهریزی دقیق و قابل تحقق برای صادرات در پیش گیرد. در دوران تحریمها محدودیتهای بانکی و تجاری مانع تحقق اهداف صادراتی کشور میشد. اکنون که این موانع برداشته شده است و صادرات در راس برنامههای دولت برای توسعه تجارت است، تشکیل این کنسرسیومها ضرورت پیدا میکند. این نهادها مرجع مشخصی برای رجوع در باب رفتارهای صادراتی و قواعدکلی برای توسعه صادرات هستند. از طرفی قطع وابستگی اقتصاد کشور به صادرات نفتی و توسعه صادرات سایر بخشها که کشور در آنها ذخایر بزرگی دارد را با این نهادها میتوان آغاز کرد.
ابراهیم رزاقی، استاد بازنشسته دانشگاه:
مدیریت کنسرسیوم صادراتی مهم است
تشکیل کنسرسیوم صادراتی برای توسعه صادرات اقدامی مهم است منتها باید دید مدیریت این نهادها بر عهده چه کسانی است و آنها تا چه اندازه صادرات را تضمین میکنند و تا چه اندازه سعی میکنند به سمت شیوه معمول در کشور یعنی دلالی و رانت نروند. همچنین اطلاع از مزایا، سود و اهداف این نهادها برای شناخت نوع رفتار آنها مهم است. باید بدانیم کدام نهادهای قدرت و کدام بخشهای عهدهدار مسئولیتهای نهادهای ناظر بر صادرات هستند و از این راهی که دنبال میکنند چه منافعی به صنعتگران و تولیدکنندگان کشور خواهد رسید. واقعا صادرات توسعه مییابد؟ و اینکه چه کالاهایی مشمول صادرات میشوند؟عدم نظارتهای درست یا گره خوردن منافع برخی افراد در کشور به واردات، معمولا مسیر کشور از صادرات را به سمت واردات برگردانده است. حتی تولیدکننده هم تولید واقعی ندارد و بخش عمده مواد اولیه و واسطههای تولید خود را وارد میکند و در آخر مجبور به دلالی برای یافتن سود بیشتر است.نهادهایی چون اتاق بازرگانی هم در اختیار تولیدکنندگان واقعی نیستند. همه بخشها از جمله بخش های دولتی در دام فضای دلالی و رانت افتادهاند چرا که سود این کارها بالاست و رانت دلارهای نفتی ارزان است. گرچه شعار میدهیم اما در نهایت منافع و سود همین کارها ما را به مسیر گذشته یعنی واردات میبرد. لازم است زمام برخی کارها در اختیار تولیدکنندگان باشد و نظارت بر عمده بخشهای صادراتی به این بخش مهم محول شود.
مسعود دانشمند، رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات:
ارتباط سیستماتیک صادرکنندگان با دولت
تشکیل کنسرسیومهای صادراتی باید برای ارتقای سطح دانش و تخصص در صادرکنندگان و ارتباط سیستماتیک با دولت باشد.
یعنی اینکه هم دولت آنها را به رسمیت بشناسد و هم اینکه آنها خود در نقش اصلی خود یعنی صادرات فعال باشند. این نهادها حلقه اتصال صادرکنندگان و دولت هستند. در این نهادها چگونگی صادرات، نیاز صادرکنندگان و کشورهای هدف صادرات و ملزومات صادرات بررسی میشود. اطلاعات و ارقام لازم در اختیار صادرکنندگان قرار میگیرد و آنها با الهام از این اطلاعات به صادرات اقدام میکنند. دولت به عنوان بخش ناظر و حامی صادرکنندگان ضرورت دارد، اطلاعات لازم صادراتی را در اختیار این گروه قرار دهد و پشتیبان اجرای برنامههای آنها باشد. وگرنه اینکه اتحادیه ای مثلا اتحادیه مبلمان شکل بگیرد و هیچ فعالیت و برنامهای برای صادرات نداشته باشد و دولت هم هیچ گونه دخالت یا اقدامی صورت ندهد، طبیعتا صادرات مبل صورت نمیگیرد. طی کردن روند کلی حاکم بر صادرات و رعایت قوانین صادراتی در این نهادها نیز چارچوب مشخصی به خود میگیرد و بحث صادرات کشور به صورت جدیتر و با نیتی استوارتر دنبال میشود. اهمیت و نقش مهم صادرات در توسعه اقتصادی کشور نیز به تدریج با تشکیل این نهادها به صورت عینیتر خود را نشان میدهد. بنابراین بسیاری از شعارها و آرزوهای کشور در زمینه صادرات تحقق پیدا میکند.