جاي خالي رشته مديريت توسعه خوشه هاي كسب و كار در آموزش عالي

موفقيت هاي چشم‌گير خوشه هاي صنعتي در کشورهاي توسعه يافته و همچنين مطالعه و تجربه آن در کشورهاي در حال توسعه اين نگرش را در سازمان توسعه صنعتي ملل متحد UNIDO به وجود آورد که با پياده سازي مدل توسعه خوشه هاي كسب و كار مي توان در SME ها تحرك ايجاد كرده و توسعه منطقه اي و رشد اقتصادي را رقم زد.
برنامه توسعه خوشه هاي كسب و كار در واقع پاسخ به نياز کشورهاي در حال توسعه در راستاي کمک فني به بنگاه هاي کسب و کار کوچک است؛ کمکي که از طريق ترويج و تقويت ارتباطات بين بنگاهي و ارتباط با نهادها و موسسات حمايتي باعث افزايش قابليت رقابت پذيري بنگاه ها خواهد شد. به طور خلاصه مي توان گفت هدف اين برنامه کمک به SME ها از طريق استفاده از نقاط قوت آنها و حل دغدغه ها و مسائل مشترک با تلاش و سعي گروهي است.
با توجه به موفقيت مدل توسعه خوشه هاي كسب وكار، کشورهای توسعه يافته همزمان با طرح و اجرای الگوی توسعه صنعتی، در دانشگاه¬ها و مؤسسات تحقیقاتی خود، اقدام به تأسیس مؤسسات و پژوهشکده¬های مجزا برای خوشه¬های کسب و کار نموده‌اند. این مراکز مهمترین پل ارتباطی دانشگاه و صنعت(در بخش خوشه¬های کسب و کار) محسوب می¬شوند. در این مراکز، مطالعه پیرامون صنایع کوچک و متوسط انجام می¬گیرد و راهکارهای توسعه و برون¬رفت از مشکل در آنها مورد بررسی قرار گرفته و از این علاقمندان آموزش هاي لازم را مي بينند.
از جمله دانشگاه هاي موفق در اين زمينه مي توان به هاروارد و اوهایو اشاره نمود. دانشگاه هارواد، یک مرکز تحقیقاتی مجزا، صرفاً برای بررسی رقابت¬پذیری و سیاست¬های توسعه خوشه¬های کسب و کار در نظر گرفته است که در آن، محققین و دانشجویان، صرفاً به مطالعه پیرامون خوشه می¬پردازند. همچنین دانشگاه اوهایو، در رشته¬ تخصصی مجزا، به دانشجویان علاقمند، رشته خوشه-های کسب و کار را ارائه داده و در آن مباحثی همچون نحوه¬ تعامل چهره به چهره با متخصصان صنعتی، امور مالی بنگاه¬های کسب و کار و استراتژی¬های پیش روی بنگاه¬ها و خوشه¬ها را مطرح می¬کند.
در ايران نيز اخيرا برخي از دانشگاهها به مقوله توسعه و مدل توسعه خوشه هاي كسب وكار توجه نموده‌اند كه از جمله مي توان به دانشگاه تهران اشاره داشت كه چند واحد درسي از سرفصل رشته هاي مديريت را به اين موضوع اختصاص داده است و سعي در آشنا نمودن دانشجويان با اين موضوع نموده است.
در ايران از سال 1380 موضوع توسعه خوشه هاي كسب و كار توسط سازمان صنايع كوچك و شهرك هاي صنعتي ايران و شركت هاي تابعه استاني پياده سازي شده است و تا كنون 388 خوشه شناسايي گرديده و بيش از 1000 نفر اين مدل را طي دوره هاي كوتاه مدت فراگرفته و در پروژه‌هاي توسعه خوشه بكارگيري شده اند.
اين مدل به گونه اي است كه يك عامل توسعه به همراه تيم خود مي بايست توانايي مطالعه، راهبري و پياده سازي برنامه هاي عملياتي توسعه در طول سه سال را داشته باشند كه به نظر مي رسد با توجه به ابعاد گسترده توسعه و ظرافت كار،  اين تيم بايد آموزش هاي جامع تري را آموخته و به همه ابزارهاي لازم براي توسعه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي واقف باشند.
با توجه به فراگير بودن خوشه هاي كسب و كار در كشور و نگاه ويژه مسئولين و سياستگذارن توسعه در اسناد بالادستي، جاي خالي رشته مديريت توسعه خوشه هاي كسب و كار در سطح كارشناسي و يا كارشناسي ارشد احساس مي شود.
اين رشته مي تواند با در برداشتن تكنيك ها و ابزارهاي لازم، نيروهاي متخصص تربيت كرده و ضمن ايجاد فرصت شغلي جديد، فرهنگ توسعه پايدار در كسب و كارها را ترويج نمايد.
با توجه به مهارتهايي كه لازم است يك عامل توسعه و يا راهبر يك پروژه توسعه اي كسب كند، رشته مديريت خوشه هاي كسب و كار مي تواند مشتمل بر مباحثي نظير مباني مديريت عمومي، مباني نظري خوشه هاي كسب وكار، سياست هاي توسعه، مديريت دانش، سرمايه اجتماعي، روانشناسي اجتماعي،‌ تجارت الكترونيك، امور بين الملل، زبان عمومي و تخصصي و… باشد.