ضرورت توسعه کسب و کار خانگی در ایران
چندي است؛کسب و کارهاى خانگى يا گاراژي (به هر نوع فعاليت اقتصادى در محل سکونت شخصى که با استفاده از امکانات و وسايل منزل راهاندازى شود کسب و کار خانگى يا گاراژي ميگويند) از بخشهاى جذاب و مورد حمايت فعاليتهاى اقتصادى کشورهاى پيشرفته محسوب ميشوند.
کسب و کارهاي خانگى از نظر ايجاد شغل، نوآورى در عرضه محصول يا خدمات، موجب تنوع و دگرگونى زيادى در اجتماع و اقتصاد هر کشور ميشوند. همچنين براى جوانان، کسب و کارهاى خانگى نقطه شروع مناسبى براى راهاندازى کسب و کار شخصى است، زيرا راهاندازى آن در مقايسه با ديگر انواع کسب و کار ساده و آسان است. به عنوان نمونه يك متخصص رايانه مي تواند با يک دستگاه رايانه و يک خط تلفن، يک کسب و کار اينترنتى راه بيندازد و کارها و خدمات مختلفى را به مردم عرضه و از اين راه براى خود درآمد کسب کند. بسیاری از مشاغل روستایی و عشایری در زمره این گونه مشاغل هستند و میتوانند هم به عنوان مشاغل سنتی در ایجاد کار نقشآفرینی کنند و هم زمان به صورت جاذبههای کارآفرینی و گردشگری مورد توجه قرار گیرند. به نظر میرسد با توجه به موانع محدودیت آب در کشور و عدم رشد آتی در حوزه کارآفرینی به صورت کشاورزی و محدودیت رشد صنعتی در کشور و مشکلات زیست محیطی در پهنه کشور مشاغل خرد و خانگی کلید راه نجات در عرصه اشتغالزایی باشد.
با استناد به اصول 28 و 43 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و با توجه به سند چشمانداز بيست ساله قانون ساماندهي و حمايت از كسب و كار خانگي تصويب شد. بر اساس اين قانون، منظور از مشاغل يا كسب و كار خانگي، آن دسته از فعاليتهايي است كه از سوي عضو يا اعضاي خانواده در فضاي مسكوني در قالب يك طرح كسب و كار بدون مزاحمت و ايجاد اخلال در آرامش واحدهاي مسكوني همجوار شكل ميگيرد و منجر به توليد خدمت و يا كالاي قابل عرضه به بازار خارج از محيط مسكوني ميشود. شاغلان كسب و كار مذكور براي كسب منافع ميتوانند به صورت كارمزدي براي كارفرماي خارج از محيط مسكوني، انجام فعاليت مستقل اعم از تأمين مواد اوليه تا عرضه محصول به خارج از محيط مسكوني يا انجام فعاليت به صورت تعاوني، اتحاديه يا مشاركت با بنگاههاي بالادستي تأمينكننده مواد اوليه و عرضه محصول آنان در بازار، ترجيحاً به صورت كسب و كار خوشهاي فعاليت كنند. ناگفته نماند: مشاغل خانگي، طيف وسيعي از مشاغل سنتي تا نوظهور را در بر ميگيرد، كه از ديرباز در کشور ما داراي جايگاه مناسبي در عرصه توليد و ارائه خدمات بوده است. در اين ميان ميتوان به صنعت ديرپا و افتخارآميز فرش، انواع صنايع دستي و بسياري از خدمات از جمله آموزش و امور بهداشتي که در محيط خانهها صورت ميگيرد، اشاره کرد.
در دوران جديد که دانش و مهارت به عنوان ابزار قدرت کشورها مطرح است و سه انقلاب عمده ديجيتالي، اينترنتي وکارآفريني روي داده است، همچنان ميتوان از محيط مناسب خانهها براي رونق بخشيدن به کسب و کار با نگاهي دانش بنيان براساس مشاغل جديد تعريف شده در زمينه علوم رايانهاي بهره برد. بنابراين به اين نتيجه ميرسيم که بسياري از مشاغل از سنتيترين تا نوظهورترين آنها در طيف گسترده مشاغل خانگي جاي ميگيرد.
سابقه کسب و کارهاي خانگي در ايران
کسب و کارهاى خانگى در ايران سابقه ديرينه دارند. بسيارى از صنايع دستى که امروزه هم وجود دارند، در منازل و محل سکونت افراد توليد ميشدهاند. بطور کلى کسب و کار خانگى پديده جديدى نيست، بلکه در نتيجه تغييرات و تحولاتى که در فعاليتهاى اقتصادى – اجتماعى امروز به وجود آمده به آن توجه بيشترى شده است و اين نوع کسب و کارها روز به روز گسترش و توسعه مى يابند.
علل گرایش مردم به كسب و كار خانگي
تجربه نشان داده است که توسعه کسب و کارهاي کوچک به دليل ساختار ساده و زود بازدهي و نياز اندک به سرمايه در جهت متعادل کردن بازار کار مؤثر بوده است. در کشور ما با توجه به ترکيب جمعيتي، کسب و کارهاي کوچک خانگي مي تواند بازدهي مناسبي داشته و در کوتاه مدت و حتي در ميان مدت در رفع مشکل بيکاري مؤثر باشد. از اين رو سامان بخشيدن، بهروز رساني و نظاممند كردن كسب كارهاي خانگي يك ضرورت آشكار است. در وضعيت كنوني، به لحاظ مديريتي و سياستگذاري، هيچ سازماني به طور مشخص متولي كسب و كارهاي كوچك خانگي نيست. اين مشاغل عمدتاً به صورت سنتي و بدون جهتگيري كلي در كشور رواج دارد. درحالي كه اگر بخواهيم اين مشاغل به صورت پايدار و در تراز جهاني ايجاد شوند، نيازمند برنامههاي حمايتي و آموزشي و به روزرساني و استفاده از تكنولوژيهاي روز مي باشد. بنابراين با اجراي قانون ساماندهي و حمايت از كسب و كار خانگي، طليعة روشني براي ساماندهي و نظاممند نمودن كسب و كارهاي كوچك خانگي به وجود ميآيد و به تدريج ضمن شكل گيري يك نظام مديريتي مشخص، زمينة مناسبي براي شكلگيري نهاد متولي اين مشاغل به وجود ميآيد.
حمايت از انجمن ها، تشكلها، گروههاي هميار، انجمن هاي خوديار، تعاوني ها و خوشه هاي كسب و كار براي سازماندهي و ساماندهي كسب و كارخانگي بصورت شبكهاي كه در اين حالت معمولا هريك از تعاوني ها يا تشكلهايي كه در حوزه كارآفريني و اشتغال داراي صلاحيت هستند نسبت به شناسايي، استعداديابي،آموزش، مشاوره، تامين مواداوليه و ابزار كار، نظارت بر فرايند توليد محصول يا خدمت، استاندارد سازي محصول يا خدمت و بازاريابي و فروش محصولات و خدمات اقدام مي نمايد. علاوه بر این، کار ساز نبودن قوانین دست و پاگیر اداری و بوروکراتیک و مالیاتی همچنین سیستم غیرفعال و مانع تراش دولتی، باعث تسهیل کار و کسب خانگی شده و باعث توجه هرچه بیشتر اقشار مختلف جامعه به سوی ان میشود. به دیگر سخن، افراد با امکانات اندکی که در اختیار دارند و با استفاده بهینه از آنچه خود در اختیار دارند و با توجه به بازار کوچک هدف خود،اقدام به تولید و بازاریابی و اشتغالزایی میکنند. و علاوه بر ایجاد اشتغال باری از دوش دولت برداشته و به کوچک سازی دولت کمک میکنند و این کار گامی در جهت توانمندسازی فرد و جامعه و دولت است که در معیار سیاسی جدید در ایران نمونهایی از اقتصاد مقاومتی است.