برگزاري دوره‌هاي آموزشي تخصصي در خوشه قزل آلاي آمل

با عنايت به لزوم آشنايي ذينفعان خوشه پرورش ماهي قزل آلاي هزار، ضروري بود تا  دوره‌های آموزشي تخصصي در حوزه مختلف مورد نياز طراحي و اجرا گردد. در اين  بخش رويه‌ها و فرايندهاي اجرايي فعاليت‌هاي انجام يافته در اين زمينه در خوشه مذكور ارائه شده است.  
– مشخصات خوشه
ويژگيها و مشخصات خوشه پرورش ماهي قزل آلاي هراز- آمل و همچنين شاخص‌های کلان و ساختاری خوشه در بدو ورود و همچنین طی سالهای اجرای پروژه که حاکی از تغییرات ایجاد شده در خوشه به واسطه اجرای پروژه توسعه خوشه می باشد، در فصل سوم  مورد اشاره قرار گرفته است.
– تعريف مشكل و نحوه مداخله عامل توسعه
در انتهای فاز مطالعه شناختی پروژه توسعه خوشه پرورش ماهي قزل آلاي هزار- آمل و پس از شناسایی نقاط فشار، اين نتيجه حاصل شد كه  به منظور دست یابی به اهداف توسعه خوشه قزل آلای هراز، ارتقاء سطح دانش تولیدکنندگان خوشه در زمینه‌های سیستم‌های تولیدی، ارتقاء بهره وری،  بهبود زنجیره تامین مواد اولیه، بیماریهاي مرتبط با ماهي قزل آلا و استانداردهای موجود در حوزه پرورش ماهي ضروری بود. از این رو عامل توسعه دوره‌های آموزشی آشنایی با استانداردهای صنایع غذایی، تشخیص سیستم‌های تولیدی، تشخیص ماهیان سردآبی، تغذیه و بیماریها در برنامه عملیاتی گنجانده و با انتخاب اساتید مجرب و BDSP برگزاری دوره آموزشی سعی شد تا دوره‌ها با كيفيت مطلوبي برگزار گردد.
– مشخصات برنامه اجرا شده براي حل مشكل
تعداد واحدهای مشارکت کننده(ذینفع) در برنامه، واحدهای ارائه دهنده خدمات تخصصي کسب و کار، نهادها و سازمانهای پشتیبانی کننده از برنامه، میزان منابع مالی پیش بینی شده و محقق شده در راستای اجرای برنامه و مدت زمان اجرای برنامه به شرح جدول ذيل ارائه شده است.

– شرح فر‌آيندها و فعاليت‌هاي انجام شده توسط بازيگران
1.    شناسایی نیازهای آموزشی تولیدکنندگان خوشه
2.    تكميل فرم RFP جهت برگزاری دوره آموزشی ارائه آن به شرکت شهرک‌های صنعتی مازندران
3.    اخذ تائیده برگزاری دوره آموزشی
4.    انتخاب BDS برگزاری دوره آموزشی
5.     اطلاع رسانی به اعضای خوشه در مورد برگزاری دوره‌ها
6.     برگزاری دوره آموزشی
– چگونگي و فرايند جلب مشاركت و اعتماد واحدهاي فعال براي مشاركت در برنامه(فرايند تشكيل و توسعه شبكه مربوطه)
در سطح خوشه قزل آلای هراز، دو تعاونی یکی در منطقه بالادست(گزنک) و یکی در منطقه پائین‌دست(آمل) فعالیت می‌نمایند. در ابتدای فاز توسعه روابط کاری این دو تعاونی مطلوب نبود و در واقع رقابت منفی بین این دو تعاونی وجود داشت. با اقدامات صورت گرفته در طی فرآیند توسعه خوشه روابط کاری این دو تعاونی بهبود یافته است. در واقع اعضای این دو تعاونی دریافته اند که همکاری آنها با یکدیگر  مزیت‌های بیشتری در حوزه کسب و کار مربوطه دارد. در سطح خوشه عدم رضایت عمیقی بین تولیدکنندگان از دوره‌های آموزشی – که برخی نهادهای پشتیبان برگزار می‌کردند- وجود داشت. بخش عمده نارضایتی از ارائه مطالب غیرکاربردی و غیرتخصصی -که بیشتر جنبه تئوری دارد- می باشد و عمدتا اعضا بصورتی اجباری در جهت تمدید پروانه‌های تولیدي‌شان در این جلسات حضور می یابند. از دیگر چالش‌های پیش رو وجود تفاوت معنی‌داری بین دانش علمی و عملی تولیدکنندگان بالادست و پایین دست بود که تولیدکنندگان بالادست بدلیل تجربه بیشتر و وسعت تولیدشان از توان علمی و عملی بیشتری نسبت به پایین‌دست برخوردار بودند و بنا بر همین علت برگزاری جلسات آموزشی برای هر دو گروه بطور مشترک کارا نبود و به همین دلیل دوره‌ها جدا از هم طراحی گردید. عامل توسعه با برقراری ارتباط با اعضا و نیازسنجی مناسب سعی در جلب مشارکت و اعتماد واحدها را داشت.
– چگونگي و فرايند جلب مشاركت و اعتماد BDSP براي مشاركت در برنامه(فرايند ايجاد و توسعه BDSP مربوطه)
     در این خصوص با هماهنگی با BDS آموزش تمامی مراحل مربوط به انتخاب مدرس، نحوه تدریس، مطالب مورد بحث با مدیریت عامل توسعه خوشه انجام شد. عامل توسعه خوشه با همفکری با واحدهای پیشرو خوشه و جمع‌آوری اطلاعات مناسب مشخصات دوره را تعیین و عناصر اجرا را مشخص نمود. برای افزایش مشارکت و تعامل بین ذینفعان با  ارائه دهندگان خدمات آموزشی، عامل توسعه از برخی اعضا برای انجام هماهنگی حتی با استاد دوره استفاده می نمود که جنبه آموزشی برای اعضا داشت که در نهایت در دوره آخر کلیه مراحل زمانبندی، انتخاب مطالب آموزشی، تعیین استاد، هماهنگی و اجرای دوره به تولیدکنندگان بالادست سپرده شد و از طریق شرکت تعاونی دوره برگزار گردید و تجربه موفقی برای شرکت تعاونی رقم خورد.  
– چگونگي و فرايند جلب مشاركت و اعتماد نهادهاي پشتيبان براي حمايت از  برنامه(فرايند جلب حمايت نهادهاي پشتيبان)
شرکت شهرک‌های صنعتی مازندران به عنوان اصلی ترین نهاد پشتیبان خوشه قزل آلا در تمامی مراحل توسعه خوشه حمایت کامل خود را اعمال داشته است . همکاری مناسب شرکت شهرک‌های صنعتی و عامل توسعه خوشه سبب گردید پس از بیان اهمیت مساله، فرآیند برگزاري دوره آموزشی و انتخاب BDSP به سرعت انجام گردد.
– چگونگي و فرآيند و منابع تأمين مالي برنامه به اجرا درآمده براي رفع مشكل
جهت تامین مالی مراحل پیاده سازی این طرح، بخش عمدهای از منابع متکی به منابع ملی توسعه خوشه‌های صنعتی است که توسط شرکت شهرکهای صنعتی استان تخصیص داده شده است و بخش دیگر از منابع مالی توسط تولیدکنندگان خوشه تامین می شود. در اين راستا 80 درصد هزینه دوره آموزشی از منابع شرکت شهرکهای صنعتی و 20 درصد هزینه دوره آموزشی توسط خود واحدهاي توليدي خوشه تامین شده است.
– دستاوردهاي حاصل از اجراي برنامه براي رفع مشكل
7.     افزایش دانش تولیدکنندگان در زمینه روشهای تغذیه ماهی قزل آلا
8.    افزایش دانش تولیدکنندگان در زمینه روشهای  پیشگیری از آفات و بیماری‌ها
9.     افزایش دانش تولیدکنندگان در زمینه آشنایی با انواع روشهای تولیدی
10.    آشنایی با استاندارد‌های صنایع غذایی
11.    درخواست خدمات مشاوره تخصصی بیماریها از سوی شرکت کنندگان در دوره
12.    تشکیل شبکه مشترک جهت احداث واحد خوراک ماهی
13.    تقویت روحیه همکاری و کارگروهی در برنامه‌های توسعه خوشه
– پيشنهادات و آموخته‌ها
در فرآیند توسعه خوشه‌های صنعتی، دوره‌های آموزشی علاوه بر ارتقاء دانش و مهارتهای فعالان خوشه نقش مهمی در افزایش سطح همکاری فعالان خوشه دارد. توصیه می گردد دوره‌های آموزشی حتي‌المقدور در برنامه‌های عملیاتی سال اول گنجانده شود. همچنین دوره‌های آموزشی می تواند در تعیین راهکاری بهبود وضعیت خوشه موثر باشد.
بکارگیری نظرات اعضا در برگزاری دوره بر کارایی و اثربخشی دوره بطور چشمگیری موثر است و همچنین با توجه به عدم حضور همیشگی عامل توسعه خوشه، ایجاد آگاهی و توان مناسب در اعضا در رفع نیازهای آموزشی خود بسیار حائز اهمیت می باشد که با سپردن برخی فعالیتها به آنها می تواند صورت بپذیرد.