بازدید از اکوسیستم نوآوری و فناوری ترکیه: تجربه ها و درس ها

بازدید از اکوسیستم نوآوری و فناوری ترکیه: تجربه ها و درس ها

امین رجب پور مقدم کارگزار فن بازار خراسان شمالی

مهدی مرادی کارگزار فن بازار قم

خلاصه

ترکیه با تمرکز بر اهداف جدید چشم انداز «صنعت فناوری ملی»، در صادرات این محصولات رشد قابل توجهی داشته و در سه ماهه اول 20222 با 20.7 درصد افزایش 56.8 میلیارد دلار صادرات را ثبت کرده است. ترکیه با ایجاد زیست بوم فناوری و نوآوری بر مبنای تولید ثروت و صادرات دارای 70 پارک علم و وفناوری فعال است که توانسته صنعت ترکیه را به سمت صنعت با فناوری بالا سوق دهد. این گزارش به بررسی زیست بوم فناوری ترکیه و بازدید از مراکز مهم فناوری و اقتصادی استانبول می پردازد که در قالب تور فناوری فن بازار ملی ایران با حضور کارگزاران و فعالین این حوزه برگزار شد.

مقدمه

بر اساس داده‌های وزارت بازرگانی و موسسه آمار ترکیه، صادرات محصولات با فناوری بالا، متوسط​و پایین در سال 2021 بالغ بر 212 میلیارد و 827 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال 2020، افزایش 33.1 درصدی را ثبت کرده است.از این میان، نزدیک به 6.5 میلیارد دلار از محصولات با فناوری پیشرفته و 71 میلیارد دلار شامل محصولات با فناوری متوسط ​​​​بالا بوده است. برنامه «جهش ملی فناوری» که با مدیریت وزارت صنعت و فناوری اجرایی می‌شود، هم اکنون طبق برنامه‌ریزی پیش می‌رود که خود را در افزایش صادرات نشان می‌دهد ]1[.

ترکیه برای اولین بار در سال ۱۹۸۰ به احداث پارک‌های علم و فناوری مبادرت نمود. در حال حاضر 84 پارک علم و فناوری در ترکیه وجود دارند که از این تعداد 70 مورد در حال فعالیت و بقیه در حال ساخت است. 57 مورد از این تکنوپارک‌ها به عنوان شرکت دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند و 27 مورد دیگر نیز فعالیت‌های تحقیق و توسعه انجام می‌دهند. تعداد شهرهایی که در آن تکنوپارک وجود دارد نیز به 54 شهر افزایش یافته است. تعداد تکنوپارک‌های تاسیس شده در منطقه صنعتی نیز به 21 رسیده است. از ژوئن سال 2020، تعداد شرکت‌های تحقیق و توسعه‌(R&D) مشغول به فعالیت در پارک‌های علم و فناوری به 5846 شرکت رسیده است ]2[.

برای بررسی اکوسیستم فناوری ترکیه و شهر استانبول و توسعه ارتباطات بین المللی شبکه فن بازار ملی ایران و پارک های علم و فناوری کشور، تورفناوری کارگزاران فن بازار کشور به همت پارک علم و فناوری خراسان شمالی و فن بازار منطقه ای استان خراسان شمالی و اجرای کارگزار فن بازار استان خراسان شمالی شرکت بین المللی آرتان از تاریخ 23/10/1400 لغایت 01/11/1400 انجام پذیرفت. این گزارش به بررسی و بازدید از 8 مرکز و پارک فناوری مهم استانبول و نکات مهم زیست بوم این کشور می پردازد.

هلدینگ سرمایه گذاری ایمجه

این هلدینگ سرمایه گذاری اقتصادی در زمینه ساخت و ساز و مگا پروژه های عمرانی برای توانمندسازی اقشار کم درآمد در کشور ترکیه پایه گذاری شده است. در این هلدینگ 30 درصد سود حاصل از فعالیت ها به حوزه دانش بنیان و فعالیت های فناورانه اختصاص می یابد و در خصوص  اعلام آمادگی جهت سرمایه گذاری بر روی فرصت های معرفی شده از سوی فن بازار ملی ایران صورت گرفت.

هلدینگ فناوری ساواروس

مجموعه ساواروس شرکتی فعال در حوزه تکنولوژی است که با مشارکت و سرمایه گذاری در حوزه فناوری های جدید و همچنین تکنولوژی های وابسته به صنایع دفاعی در سال 2020 توسط سه تن از اعضای هیات مدیره انجمن آنسیاد ترکیه آغاز به کار کرده و طی دوسال فعالیت خود اقدام به سرمایه گذاری های متعدد در حوزه های تکنولوژی و فناوری نموده است.

آنیسیاد ANISIAD   ( انجمن بازرگانان و صنعتگران آناتولی ترکیه )

این تشکل با توسط 9 تاجر بزرگ و ذینفوذ کشور ترکیه پایه ریزی و تشکیل شد و هم اکنون دارای 8 کمسیون تخصصی و  17 شعبه در کشور ترکیه می باشد که در راستای تقویت و توسعه بازارهای صادراتی و تجاری بین اعضای خود مبتنی بر اخلاق و رفتار تجارت اسلامی و سایر تشکل های اقتصادی پایه ریزی و در حال فعالیت می باشد . در حال حاضر بیش از 1500 شرکت تجاری و هلدینگ در این انجمن عضویت دارند.

یکی از کمیسیون های فعال این تشکل کمیسیون دانش بنیان می باشد که در راستای تعامل و تقویت دانش و تکنولوژی بین شرکت های دانش بنیان و سرمایه گذاری های مشترک است . که میتوان به یکی از پروژه های در دست اقدام آنها به پروژه برنامه نویسی با نیروی هوایی پاکستان را نام برد . همچنین این انجمن با در اختیار داشتن فضای 5000 متری در منطقه آزاد استانبول آمادگی هرگونه فعالیت در خصوص REEXPORT  کالاهای ایرانی به سایر نقاط جهان و تامین مواد اولیه خام از هرنقطه جهان برای شرکت های ایرانی را دارد.

 

شهرک صنعتی سرپوشیده تریئوس (بزرگترین شهرک صنعتی سرپوشیده منطقه )

بزرگترین شهرک صنعتی سرپوشیده خاورمیانه است که در فضای ۴ هکتاری حدود ۴۰۰ کارخانه را در خود جای داده که بسیار معماری جذاب و منحصر به فردی دارد ، این شهرک صنعتی در هفت طبقه ، سه طبقه زیر زمین و 4 طبقه آن روی زمین بنا شده است. از نکات منحصر به فرد این مجموعه استفاده حداکثری از فضای شهرکی می باشد و قابلیت تردد کامیون های سنگین بصورت مجزا برای هرکارخانه را نیز دارد . همچنین در طبقه فوقانی مجموعه (پشت بام) امکان پارک دهها تریلی نیز پیش بینی شده است ، شایان ذکر است مسیر تردد های رفت و برگشت کامیون ها از هم مجزا بوده و هیچگونه تداخلی بوجود نمی آمد. 

تکنوپارک یلدیز

 از بزرگترین پارک‌های فناوری استانبول می باشد بطوری که زراعت بانک ترکیه بصورت اختصاصی برای توسعه فناوری های کشاورزی مجموعه ای را با حمایت خود در این تکنو پارک ایجاد  نموده است . همچنین در این تکنو پارک یک آتلیه نمونه سازی قطعات و ماشین آلات ایجاد تا بصورت رایگان اقدام به تهیه و تولید نمونه های اولیه مورد نیاز شرکت های تحت پوشش این پارک را تولید و در اختیار شرکت ها قرار دهد.

انجمن صنعتگران و بازرگانان مستقل ترکیه (موسیاد):

         انجمن موسیاد با در دست داشتن 20 درصد از اقتصادترکیه بعنوان بزرگترین تشکل اقتصادی بخش خصوصی ترکیه است دارای جایگاه ویژه ای در این کشور می باشد.   این انجمن در بیش از 90 کشور دارای 225 شعبه و نمایندگی می باشد تعامل با انجمن موسیاد می تواند نسبت به تسهیل روابط و گسترش مبادلات تجاری بین المللی در حوزه های اقتصادی ، تکنولوژی و فناوری (صنعت ، تجارت ، سرمایه گذاری ، گردشگری ، ماشین آلات و تجهیزات ، فلزات ، شیمی ، ساختمان ، نساجی ، پزشکی ، خودرو ، مواد غذایی ،انفورماتیک و فناوری ،  کشاورزی و دامداری ) بسیار موثر واقع گردد.

در واقع میتوان انجمن موسیاد را  مغز متفکر سیاست های اقتصادی ترکیه و وزارت اقتصاد ترکیه دانست.

 

شتاب دهنده سئو تکمر CEOTEKMER 

مدیر مجموعه آقای پروفسور ناجی بودند. این مرکز اولین مرکز تکنو کنت خصوصی ترکیه می باشد که در زمینه سیستم های امنیتی فعالیت خوبی داشته است.  این شتابدهنده سرمایه گذاری و جذب طرح های سه حوزه سلامت، هوش مصنوعی و سایبری رو انجام میدهد.

تکنوپارک استانبول ( تکنوپارک وزارت دفاع ترکیه):
این تکنو پارک با بیش از 4۰۰ شرکت تخصصی کاملا خصوصی بوده  و تمام پروژه های وزارت دفاع رو انجام میدهند، شرکت های بزرگی چونBASF در حوزه صنایع شیمیایی جز شرکای کلیدی مجموعه بودن.

تکنو پارک استانبول دارای تفاوت ها و نحوه های مدیریتی متفاوتی با سایر تکنو پارک های ترکیه است. تکنو پارک استانبول به طور مشترک زیرنظر وزارت صنایع دفاعی ترکیه و اتاق تجارت استانبول است. تکنو پارک استانبول با بیش از ۱۲ دانشگاه مختلف که بیشتر آنها نیز جزو بهترین دانشگاه های ترکیه هستند در حال همکاری است.  این پارک هم اکنون با هدف تحقیق و توسعه(Ar – Ge)، تولید و توسعه(Ür – Ge) در حال فعالیت است و دارای مراکز مهمی همچون اداره تحقیق و آموزش، آزمایشگاه ها و…نیز هست.

در داخل تکنو پارک استانبول بیش از ۳۱۱ شرکت مختلف در حال فعالیت هستند که در مجموع نزدیک به ۲۰۰۰ پروژه مختلف را به پایان رسانده اند. همچنین تکنو پارک استانبول سالانه دارای درآمدی بالغ بر ۱۶۰ میلیون دلار است و در مجموع ۵۶۰۰ مهندس در بخش های مختلف این مجموعه در حال کار هستند. این مجموعه در کل یکی از پردرآمدترین مجموعه های ترکیه به شمار می رود و دارای اهمیت بسیار خاصی برای دولت ترکیه است.

 

تکنوپول استانبول  TEKNOPOL ISTANBUL

منطقه توسعه فناوری دانشگاه علوم پزشکی در مورخ 23 مارس 2018 به شماره 30369  تأسیس شد. مساحت آن 55742.88 متر مربع به عنوان منطقه توسعه فناوری در منطقه پندیک استان استانبول است.

در منطقه توسعه فناوری؛ هدف این است که با حمایت از  شرکت های دانش بنیانی که مایل به انجام فعالیت های تحقیق و توسعه در زمینه نرم افزارهای پزشکی ، تولید دارو، مطالعات طب سنتی و طراحی پزشکی هستند در آینده افزایش یافته و جزو شبکه بهداشت و درمان ترکیه قرار گیرند .  همچنین در این مجموعه خدمات مربوط به حقوق مالکیت معنوی و صنعتی و فرآیندهای ثبت اختراع پروژه ها و اجرای فرآیندهای گواهی آنها نیز موزد حمایت مجموعه تکنوپل می باشد .

 

پیش‌بینی می‌شود 300 شرکت در منطقه توسعه فناوری دانشگاه علوم پزشکی ( منطقه فناوری سلامت)  مستقر شوند که حداقل 50 شرکت از این 300 شرکت بزرگ و بقیه کوچک و متوسط ​​خواهند بود. در راستای چشم انداز   2023 کشور ترکیه  برنامه ریزی شده است که 750 شرکت و 7500 پرسنل در محدودهTeknokent استخدام شوند.

 

 

بیلیشیم وادی سی BILISIM VADISI  

BILISIM VADISI   همانسیلیکون ولی استانبول هست که تمرکز بر صنایع اجتماعی مثل هوشمندسازی، پلتفرم متن باز ترکیه دارد   خودروی برقیTOGG که اولین خودروی ملی ترکیه محسوب میشود، از طراحی تا تولید در این مجموعه می باشد 

BILISIM VADISI  با مراکز نوآوری و انتقال فناوری جهانی و محلی، دانشگاه‌ها، موسسات تحقیقاتی، سرمایه‌گذاران و صندوق‌های بین‌المللی و ملی، همه سازمان‌های غیردولتی، بخش خصوصی و همه حوزه‌های عمومی دولتی در مسیر حرکت فناوری ملی همکاری کرده تا با توسعه مطالعات برای هدایت توسعه مبتنی بر فناوری دست یابند .

 

جمع بندی

با توجه به ارزیابی های صورت گرفته چندین می توان تفاوت های زیر را در اکوسیستم نوآوری و فناوری دو کشور مشاهده کرد:

• زیست بوم ترکیه بر مبنای ماموریت گرایی بنا شده و همه فعالیت ها و حمایت ها با نگاه صادرات و درآمدزایی صورت می گیرد. در حالی که زیست بوم ایران، فرایندهای اداری غالب بر ماموریت و هدف است.
• از لحاظ زیرساخت ها تفاوت هایی وجود دارد ولی وجود پارک های علم و فناوری خوب با امکانات مناسب در دو کشور وجود دارد.
• فعالیت بخش خصوصی در تصمیم گیری ها و راه اندازی پارک ها و مدیریت آنها بسیار در ترکیه چشم گیرتر از ایران است.
• راه اندازی پارک ها بر مبنای تقاضا و نیاز واقعی و مشارکت واقعی بخش های مختلف برای راه اندازی پارک ها از دیگر ویژگی های پارک های ترکیه بود. بر خلاف رویکرد اداری یک پارک در هر استان و بدون مشارکت ارگان های مختلف هر استان در کشورمان.
• همکاری های بین المللی بسیار گسترده در ترکیه بر خلاف فعالیت های در حد استانی و منطقه ای در کشورمان یکی دیگر از تفاوت های زیست بوم دو کشور است.

مراجع

]1[رشد صادرات محصولات فناوری ترکیه در سه ماهه اول امسال، خبرگزاری آناتولی

https://www.aa.com.tr/fa/

]2[پایگاه اطلاع رسانی معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه

https://economic.mfa.ir/