مهمترین اقدامات و موفقیت ها در خوشه کفش

مهمترین اقدامات و موفقیت های شما در خوشه کفش

همراه با: آقاي ربيعي

جناب آقای ربیعی لطفا خود را برای خوانندگان محترم این مجله معرفی فرمایید؟
اینجانب عادل ربیعی متولد 1358 در خرمشهر هستم. در سال 1381 در رشته مهندسی صنایع از دانشگاه صنعتی شریف فارغ التحصیل شدم. با توجه به علاقه و مطالعاتی که در حوزه توسعه منطقه‌ای داشتم در سال 1386 در دوره آموزشی تخصصی توسعه خوشه های صنعتی  و نیز در سال 1389 در دوره تکمیلی در شهر اصفهان و زیر نظر اساتیدی چون دکتر منصوری و دكتر عزيز محمدلو شرکت نموده و با این مدل آشنا شدم. همچنین در سال‌های بعد با گذراندن دو دوره تخصصی نظارت این حوزه از فعالیت های خوشه‌ای نیز به کارنامه بنده اضافه شد.
تا کنون در حوزه توسعه خوشه‌ای چه فعالیت هایی انجام داده اید؟
در سال 1386 افتخار همکاری با جناب دکتر جهانگير مجیدی در طرح مطالعه شناختی خوشه کفش استان قم را داشتم و سعی کردم به طرق مختلف ارتباط با این خوشه را حفظ کنم تا اینکه در سال 1388 به عنوان عامل توسعه خوشه کفش و دمپایی استان قم انتخاب شدم. که به لطف خدا و همکاری اعضای خوشه و مدیران و کارشناسان شرکت شهرکهای صنعتی استان قم در سال 1392 به عنوان خوشه نمونه کشوری شناخته شد. بعد از آن به عنوان مشاور-ناظر خوشه های فرش و مبلمان استان قم و نیز خوشه پلاستیک تهران مشغول به فعالیت شدم.
مهمترین اقدامات و موفقیت های شما در خوشه کفش استان قم چه بود؟
مهمترین دستآورد این خوشه ارتقا سطح سرمایه اجتماعی در این خوشه بود، همچنین  ایجاد اولین کنسرسیوم فروش کفش کشور و ثبت برند مشترک  با نام پیکما یکی از بزرگترین موفقیت‌های تیم توسعه بود. پایداری این کنسرسیوم و افزایش فعالیت‌های آن حتی در دوران خروج عامل توسعه نشان از اجرای صحیح و علمی این پروژه داشت. از مهمترین فعالیت‌های این کنسرسیوم می‌توان به بازاریابی و صادرات مشترک به تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و نیز ایجاد فروشگاه های زنجیره ای در داخل کشور اشاره کرد که مورد آخر بعد از خروج عامل و توسط خود اعضا برنامه ریزی شد و اجرای آن تا کنون ادامه داشته است و کنسرسیوم دارای 4 شعبه فروشگاهی در استان قم و 1 شعبه در مشهد می باشد.
هدف شما از ایجاد این کنسرسیوم چه بود؟
با توجه به محدودیت بازار نیاز به مطالعه و حضور در بازارهای صادراتی جدید بود که این موضوع با توجه به محدودیت های خاص صنایع کوچک نیاز به کارگروهی و تشکیل کنسرسیوم داشت. همچنین محدود بودن سبد کالایی اعضا و تکمیل آن به واسطه ایجاد کنسرسیوم نیز یکی از نتایج خوب این حرکت بود که جهت حضور در بازار ضروری می‌نمود. همچنین عدم برند سازی در صنعت کفش کشور ضرورت یک حرکت علمی در راستای ایجاد برند در داخل کشور را نیز ایجاب می‌کرد. اینها مبناهای تئوریکی بود که به واسطه آن وارد عمل شدیم.
شما هم به عنوان عامل و هم به عنوان ناظر تجربه فعالیت دارید، به نظر شما مهمترین عوامل موفقیت یک پروژه توسعه خوشه‌ای چیست؟                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  
همکاری مناسب و صحیح سه رکن عامل توسعه، بدنه صنعت و شرکت شهرکها به عنوان کارفرما مهمترین عامل موفقیت برنامه توسعه خوشه است. اگر هر کدام از این سه رکن مهم به درستی انجام وظیفه نکنند و در این مسیر همراه نباشند پروژه قطعا با مشکل مواجه خواهد شد. عامل توسعه به عنوان یک رکن مهم و در بسیاری موارد متصل کننده اعضا به بخش دولتی و کارفرما باید فردی باشد که علاوه بر تسلط بر دانش و تخصص توسعه خوشه ای با صنعت و صنعتگر و عوالم آنها آشنایی کامل داشته باشد و به قولی از جنس صنعت باشد تا اعضا با وی به یک تفاهم و تعامل مناسب برسند. نکته مهمی که متاسفانه امروزه در برخی موارد شاهد کمرنگ شدن آن هستیم تمرکز کامل و صد درصدی عامل در پروژه هستیم. اگر عامل به فعالیت های دیگری غیر از توسعه خوشه اشتغال داشه باشد و زمان کامل خود را برای خوشه صرف نکند قطعا از این عامل خروجی خاصی شاهد نخواهیم بود. این نکته مهمی است که باید آسیب شناسی و برطرف شود.
به نظر شما مشاور- ناظر چه نقشی در توسعه خوشه خواهد داشت؟
با توجه به اینکه ناظر قبلا خود فرآیند توسعه را با حداقل یک خوشه طی کرده است به عنوان یک راهنما و مشاور می‌تواند بزرگترین کمک‌ها را به عامل داشته باشد تا با انتقال تجارب خود عامل را از آزمون خطا در برخی موارد به دور نگه دارد. عامل می تواند با لحاظ تجربه های عملی که ناظر خود داشته است بسیاری از فعالیت ها را اصلاح و با ریسک کمتری اجرا کند. همچنین در مواردی چون ارتباط گیری با اعضای خوشه، با سازمان های دولتی تدوین و حتی اجرای برنامه ها  انتقال تجربیات مشاور به عامل یک نعمت است. بخش دوم وظائف هم که مربوط به نظارت است که با رصد و پایش دائمی فعالیت های عامل این مهم صورت می گیرد. ناظر با اشراف بر دستورالعمل ها عامل را در اجرای مسئولیت های خود و نظم و انظباط در انجام پروژه یاری می کند. به نظر من ناظر باید ارتباط مستمر با عامل داشته و با شناخت کافی از خوشه کسب و کار مورد نظر و مسائل فرهنگی و اجتماعی منطقه نظرات خود را ارائه دهد. در مجموع حضور مشاور- ناظر را در کنار عامل یکی از مزایای مهم این مدل می دانم و عاملین باید تمام استفاده را از تجارب مشاور ببرند و خود را محدود به جلسات ماهیانه و تکمیل دو ماهانه فرم ها جهت دریافت حق الزحمه نکنند.
همچنین ارائه مشاوره ناظر به کارشناسان شرکت شهرکهای در موضوعات مختلف در جهت ایجاد ارتباط مناسب و موثر شرکت با عامل توسعه بسیار موثر خواهد بود.
چه پیشنهاداتی جهت استفاده بیشتر از تجارب ناظرین دارید؟
به نظر من باید به طرق مختلف امکان ایجاد ارتباط بین ناظرین و حتی کسانی که برای یک دوره عامل توسعه بوده‌اند و اکنون به هر دلیل وارد فضای نظارت نشده اند با کسانی که اکنون عامل هستند فراهم شود. برای این منظور برگزاری جلسات تبادل تجریبات به صورت حداقل سالانه می‌تواند برای عاملین بسیار مفید باشد. همین طور از راه های دیگر مانند همین نشریه و یا سایت  BCDM  می‌توان برای این منظور  بهره گرفت.
در پايان از آقاي مهندس آشتياني و همكارانشان به دلیل همت اين تيم برای ایجاد این ارتباط و مستندسازی تجارب توسعه خوشه‌ای در کشور کمال تشکر را دارم.