تجارب موفق خوشه پسته دامغان

0

داوود بووند

خوشه پسته و تنقلات با حدود 7000 واحد باغی و حدود 90 واحد سورتینگ و فرآوری(سنتی، نیمه صنعتی و صنعتی)، حدود 10 نهاد پشتیبان دولتی و خصوصی و در محدوده  شهرستانهای دامغان، شاهرود، میامی، گرمسار و سمنان بصورت پراکنده و با مرکزیت جغرافیایی شهرستان دامغان قرار گرفته است. در اين خوشه به طور تقريبي 12500 نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم مشغول فعالیت هستند. وسعت کل باغات پسته استان سمنان 18 هزار هکتار برآورده شده که بیش از 15 هزار هکتار آن را باغ‌های بارور شامل می‌شود. شهرستان دامغان با داشتن بالغ بر14 هزار هکتار باغ پسته بیش از 77 درصد از سطح زیر کشت پسته استان را داراست و از هر هکتار باغات آن به طور متوسط حدود 3100 کیلوگرم پسته با خوشه در سال برداشت می‌شود. ارقام شاخص کشت شده در دامغان شامل شاه پسند، عباسعلی، خنجری و اکبری است. این استان از نظر تولید پسته، جایگاه هفتم را در کل کشور داراست و حدود 5 درصد از کل پسته کشور را تولید می کند. از کل محصول تولیدی استان بالغ بر 65درصد آن به صورت تازه خوری مصرف می‌شود و بقیه خشک و سپس روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌گردد.

پسته عمده‌ترين محصول كشاورزي صادراتي است كه هزاران نفر در بخش‌هاي مختلف اين صنعت اعم از توليد، فرآوري و بازرگاني شاغل هستند. بنابراين به منظور هم انديشي و ساماندهي و ايجاد نظم و هماهنگي و اتخاذ وحدت رويه در امور بين بخشي و افزايش بهره وري و ارتقاء جايگاه پسته ايران "انجمن پسته ايران" بر اساس بند "ك" ماده 5 قانون اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي ايران مصوب 15/12/1369و بند "د" ماده 91 قانون اجراي سياست هاي كلي اصل 44 مصوب 8/11/1386 و ماده 1 و 5 قانون بهبود مستمر فضاي كسب و كار مصوب 16/11/1390 با مشاركت توليدكنندگان، فرآوري كنندگان، صادركنندگان و كليه بخشهاي خدماتي مرتبط با صنايع و نهادها و سازمان هايي كه به نحوي دست اندركار پسته اند ، تشكيل مي شود.

مرکز اصلي انجمن ، شهرستان كرمان است و حوزه فعاليت آن در سطح كشور است.انجمن مي تواند، شعبات و يا دفاتري در تهران و در هر شهرستان، با تصويب هيات مديره تاسيس نمايد و مراتب را ضمن انتشار در يكي از روزنامه هاي كثيرالانتشار كشور به اطلاع اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي ايران برساند. نحوه فعاليت اين دفاتر را هيات مديره تعيين مي كند. در حال حاضر انجمن پسته دامغان به عنوان شبكه فراگير خوشه پسته و تنقلات دامغان مشغول فعاليت مي باشد و برنامه هاي توسعه اي خوشه مذكور از طريق اين انجمن پيگيري مي گردد.

در خلال فرايند توسعه خوشه هاي صنعتي برنامه هاي متنوعي سياستگذاري و اجرا مي‌گردد. اجراي برنامه هاي مدون در خوشه پسته و تنقلات دامغان بعضاً موجب تحريك ذينفعان و همچنين اثرات ملي و بين المللي گرديده است. يكي از تجربيات موفق در اين زمينه تجربه برندسازي پسته دامغان از طريق ثبت ملي و جهاني و نشان جغرافيايي بوده است كه در ذيل به تفصيل بدان پرداخته مي شود:

 

عنوان تجربه: برندسازی از طریق  ثبت ملی و جهانی پسته دامغان و نشان جغرافیایی

حوزة عملياتي تجربه: توسعه بازار 

مشخصات خوشه:

 

عنوان خوشه: پسته و تنقلات

 

شماره كشوري:

 

 

نام و نام­خانوادگي عامل توسعه خوشه:محمدکلاته ملایی

 

استان:سمنان

 

 

نام و نام­خانوادگي ناظر توسعه خوشه:محمداسکندری

تاريخ:

 

 

پيشينة خوشه : خوشه پسته دامغان با سابقه 4تا7هزار ساله واقلیم مناسب پسته کاری شهرستان دامغان، متاسفانه این محصول پسته هیچ گاه به عنوان ثبت ملی و سپس ثبت جهانی ونشان جغرافیایی مطرح نگردیده بود .

پيشينة تجربه :

اقلیم شهرستان دامغان ومناسب بودن جهت کشت پسته در واریته های مختلف ودانش بومی پسته کاران منطقه همراه بابرداشت بالای متوسط کشوری وکیفیت بالای محصول تولیدی نتوانسته جایگاه قانونی ملی وبین المللی و جهانی خود را رسماً بدست آورد لذاپیگیری این مورد توسط عامل توسعه خوشه به عنوان یک راه حل در توسعه بازار ملی وجهانی وجایگاه واقعی پسته دامغان مطرح گردید .

تعريف مشكل و نحوة مداخلة عامل توسعه (CDA/NDA):

مشکل اصلی در توسعه بازار ملی و جهانی ، عدم تثبیت قانونی پسته دامغان به عنوان یک محصول در سطح ملی و همچنین در سطح بین المللی و جهانی و دریافت نشان جغرافیایی جهت استفاده در تجارت و تعاملات اقتصادی مطرح گردید . که عامل توسعه خوشه با همکاری اداره صنعت ، معدن و تجارت و دفتر مالکیت صنعتی وزارت صنعت،معدن و تجارت در این موضوع دخالت نمود.

مشخصات تجربه

(تعداد واحدهاي فعال/ درگير، BDSهاي درگير، نهادهاي درگير، زمان و منابع مالي) :BDSهاونهادهای درگیر : دفتر مالکیت صنعتی وزارت صنعت ، معدن و تجارت ، انجمن پسته دامغان، اتحادیه صنف پسته دامغان، شرکت تعاونی پسته کاران شهرستان دامغان.

شرح فر‌آيندها و فعاليت­هاي انجام شده توسط بازيگران:

با توجه به لزوم ثبت ملی در درجه اول و در جهت ثبت جهانی، جلسات متعددی با حضور فعالان و موثرین صنعت پسته و مسئولین محلی مرتبط تشکیل و از آقای میر صالحی مدیر کل دفتر مالکیت صنعتی وزارت صنعت، معدن و تجارت دعوت به عمل آمده و توجیه قانونی و اداری لازم صورت و کارگاهی آموزشی نیز برگزار گردید . سپس مدارک مربوط به مزیت های پسته دامغان مطرح گردید که خوشبختانه ثبت ملی و اقدامات ثبت جهانی و نشان جغرافیایی نیز انجام پذيرفته است.

دستاوردهاي فعاليت:( Outcomes, Outputs & Impacts)

ثبت ملی پسته دامغان و مطرح شدن در سطح جهانی ، ضمن افزایش و توسعه بازار و افزایش انگیزه و خودباوری در بین فعالان و موثرین این صنعت ، امتیاز پسته دامغان و توان رقابت پذیری ملی و جهانی ان را نشان داد و همچنین نشان جغرافیایی نیز تاکید بر اقلیم دامغان در تولید محصول استراتژیک و جهانی پسته می باشد که بتوان در سطح ملی و جهانی از این عنوان به صورت کاملاً قانونی دفاع و حفاظت کرد.

پيشنهادات و آموخته­ها:هماهنگی و همکاری عامل توسعه خوشه با مسئولین محلی و مدیران ادارات و فعالان و تشکل مربوطه و ارتباط با مسئولین و مدیران کل وزارتخانه های مرتبط موجب رسیدن به این جایگاه رفیع جهت پسته دامغان گردیده  است که این همدلی، همخوانی، وحدت عمل و همکاری منجر به افزایش سرمایه اجتماعی در منطقه و خوشه نیز گردیده است.

 

 

يكي ديگر از تجارب موفق توسعه خوشه پسته و تنقلات دامغان توسعه بازار خوشه مذكور از طريق ورود پسته به بازار بورس كالاي كشور بوده است اين در حالي است كه تا قبل از پروسه توسعه خوشه هيچ ارتباطي بين ذينفعان خوشه پسته و بازار بورس كالا وجود نداشته است كه با مداخله عامل توسعه و سياستگذاري در اين بخش به اين مهم دست يافته ايم. در ذيل به تفصيل، توضيحات مربوطه ارائه گرديده است:

عنوان تجربه : توسعه بازار از طریق ورود پسته به بازار بورس کالای کشور

حوزة عملياتي تجربه:  توسعه بازار     

 

مشخصات خوشه:

 

عنوان خوشه: پسته و تنقلات

شماره كشوري:

 

 

نام و نام­خانوادگي عامل توسعه خوشه:محمدکلاته ملایی

 

استان:سمنان

 

 

نام و نام­خانوادگي ناظر توسعه خوشه:محمداسکندری

 

تاريخ:

 

 

پيشينة خوشه: در زمینه بازاربورس کالاهیچگونه ارتباطی بین خوشه و بازار بورس کالاوجود نداشته و اقدامی نیز در این رابطه صورت نگرفته بود.

پيشينة تجربه : عدم حضور محصول باکیفیت خوشه پسته دامغان در بازار بورس کالا، آن هم در زمانی که در راستای توسعه و پیشرفت روندهای تجاری، این حضور تقریباً الزامی می‌باشد، نشانگر ضعفی در راستای توسعه بازاربوده است.

تعريف مشكل و نحوة مداخلة عامل توسعه (CDA/NDA):

مشکل اصلی عدم ارتباط همراه بااعتماد ونداشتن اطلاعات لازم درزمینه بازاربورس کالا تعریف شد که عامل توسعه خوشه پسته ضمن جلسه وملاقات بامعاونت بازاربورس کالای کشور مشکل رامطرح نموده وخواهان توجیه تولیدکنندگان و تشکل های مربوطه وموثرین شهرستان دامغان (شورای اسلامی شهرستان وکمیته برگزاری جشنواره ملی پسته دامغان) با دخالت عامل توسعه برگزاری جلسات مذکور برقرار گردید.

مشخصات تجربه

( تعداد واحدهاي فعال/ درگير، BDSهاي درگير، نهادهاي درگير، زمان و منابع مالي):

BDSهای درگیر : انجمن پسته، اتحادیه تعاونی روستایی، کنسرسیوم صادراتی

شرح فر‌آيندها و فعاليت­هاي انجام شده توسط بازيگران:

عامل توسعه ضمن رایزنی بااتحادیه تعاونی های روستایی ،شورای اسلامی شهرستان دامغان ،اداره تعاون روستایی وکنسرسیوم پاد وجلسه در شورای شهردامغان از کارشناسان بازاربورس دعوت نمود تا جهت ارائه توضیحات وتوجیه حاضرین اقدام نماید ودراین راستانیزجلسه ای درتهران ودردفتر معاونت بازار بورس کالابرگزار وتفاهماتی دراین راستا صورت پذیرفت واتحادیه تعاونی های روستایی وکنسرسیوم پاد اعلام آمادگی نمودند درانتخاب مشاورین معتمد وارائه انبارهای استاندارد ودیگرشرایط حضور در بازار بورس کالا اقدام نمایند.

دستاوردهاي فعاليت:( Outcomes, Outputs & Impacts)

از آنجا که حضور در بازار بورس کالا الزامات خاصی رادرمورد کالاویامحصول دارد ، لذا استانداردکالا ویامحصول ، انبارهای استاندارد نگهداری کالا، تضمین لازم جهت اجرای تعهدات طرفین وضمانت پرداخت به موقع وجوه فروش کالا ودرنهایت حضور دربازار تجاری وقانونی ومعتبر بورس کالای کشور، که توسعه بازار را در سطوح بالا در پی دارد به همراه مطرح گردیدن نام و برند ملی پسته دامغان درتابلو بازاربورس کالاهمگی ازدستاوردهای فعالیت مذکور می باشد . بطور خلاصه دستاوردها رادر4بخش استاندارد سازی کالا، بهداشت محصول،انبارهای استاندارد نگهداری کالا وتعامل مشترک کنسرسیوم وتشکلها مطرح می‌گردد.         

پيشنهادات و آموخته­ها:

اصولاً برخی اقدامات توسعه ای ، الزامات حاشیه ای را در پی دارد که این حاشیه ها در برخی برنامه ها از اهداف اصلی به شمار می روند مثلاً استانداردسازی محصول می تواند در توسعه بازار واعتماد سازی محیط کسب وکار بسیار موثر باشد و همچنین تضمین برگشت سود و سرمایه درفروش کالا نیزضمن توسعه بازار درافزایش تعاملات تجاری مطمئن همراه بااعتمادبسیار موثر می باشد .

 

 

Leave A Reply