نوآوري و تكنولوژي براي توسعه كسب و كارهاي كوچك و متوسط

مجتبي اشجعي

كسب و كارهاي كوچك و متوسط، داراي شاخصه¬هاي متمايزي نسبت به ساير كسب و كارها مي¬باشند كه در اين ميان مي¬توان به عملكرد مالي بالا، اشتغالزايي، كمك به شركتهاي بزرگتر، محيط كسب¬وكار پويا، ساختار مديريتي غير رسمي، هزينه¬هاي سخت¬افزاري و نرم¬افزاري پايين، بودجه كم اشاره نمود.
در اين ميان يك شاخصه كاملا متمايز از شاخصه¬هاي ديگر كه باعث موفقيت اين نوع كسب و كارها و بالندگي روز¬به¬روز آن¬ها مي¬شود، نوآوري  مي¬باشد. به¬طوري كه گزارشات سازمان¬هاي معتبر بين¬المللي حاكي از ارتباط مستقيم بين نوآوري و شاخصه¬هاي مختلف توسعه¬يافتگي است. در مقاله حاضر ابتدا به بررسي انواع نوآوري، چال‌شهاي مرتبط، سيستم نوآوري ملي جهت ايجاد يك سيستم متمركز براي ايجاد نوآوري در سطح كلان پرداخته و سپس به بررسي تأثير نوآوري بر شاخصه¬هاي مهم توسعه¬يافتگي در كشورهاي در حال توسعه پرداخته شده است، سپس در ادامه به مقايسه شاخص‌هاي نوآوري در كشورهاي مختلف و برخي از سياست‌هاي تشويقي در اين كشورها جهت ترغيب كسب و كارها براي ايجاد سيستم نوآوري پرداخته¬ايم.

انواع نوآوري
نوع¬آوري به طور كلي به دو دسته اصلي تقسيم مي¬شود:
–    نوع آوري تدريجي : شامل بهبود در قسمتي از فرآيند يا محصول مي¬باشد كه همراه با ريسك كم¬تر است.
–    نوع آوري راديكالي : شامل تغيير كلي و جايگزيني در محصول و يا فرآيند مي¬باشد كه تأثيرات مهمي در بازار محصول ايجاد مي¬كند و همرا با ريسك هزينه¬اي و زمان بيش¬تر صورت        مي¬پذيرند.
شركتها معمولا سعي مي¬كنند، تعادلي در انتخاب نوع نوع¬آوري داشته باشند. به عنوان مثال، ابتدا، با يك تغيير راديكالي يك محصول جديد راهي بازار كنند و اگر آن محصول مورد پسند بازار قرار گرفت، با ايجاد تغييرات تدريجي آن را توسعه دهند.

چال‌شهاي معمول در كسب¬وكارهاي كوچك و متوسط
براي ايجاد نوآوري در كسب و كارهاي كوچك و متوسط همواره با يكسري چالش‌هاي مرتبط با اين نوع كسب و كارها مواجهيم كه در ذيل به برخي از آنها اشاره مي¬نماييم:
–    تصميمات كليدي عمدتا توسط خود صاحبان كسب و كار و يا يك گروه كوچك گرفته مي-شود.
–    وابستگي و تمركز بيشتر بر افراد مي¬باشد تا فرآيندها.
–    كسب سودهاي كوتاه مدت بر چش¬انداز بلند مدت ارجحيت دارد.
–    تمركز حاكم بر قطع هزينه¬ها و سود بيش¬تر در قبال سرمايه و هزينه كم¬تر مي¬باشد.
–    سرمايه¬¬گذاري كم¬ و يا عدم سرمايه¬گذاري در بخش تحقيق و توسعه.
سيستم نوآوري

عوامل پذيرش تكنولوژي
براي پذيرش تكنولوژي در يك كشور جنبه¬ها و ابعاد مختلفي وجود دارد كه براي سنجش ميزان رشد اين ابعاد شاخص‌هايي ذيل در نظر گرفته شده است:

حقوق مالكيت فكري	مالكيت فكري
تبت اختراع­ها	نوآوري­ها
اطلاعات محرمانه كسب و كار	اطلاعات دارايي كسب و كار
نشانهاي تجاري	برندها و لوگوها
طراحي هاي صنعتي	اشكال مختلف
كپي رايت­ها	نوشته­ها، فيلم­ها و عكسها

 

در واقع، مالكيت فكري در صورت ثبت رسمي به شكل حقوق مالكيت فكري تبديل مي¬شود. به عنوان مثال، يك نوآوري در شكل اوليه به صورت مالكيت فكري است كه در قالب حقوق مالكيت فكري به ثبت اختراع تبديل مي¬شود.

رابطه بين خروجي¬هاي نوآوري و درآمد
•    نمودار ذيل بر اساس گزارش بانك جهاني در سال2016، نشان مي¬دهد كه خروجي¬هاي نوآوري با درآمد در كشورهاي مختلف، نسبت مستقيم دارد و هر چه صنايع نوآوري بيشتري داشته باشند؛ درآمد آنها نيز بيش¬تر خواهد بود.

شاخص شدت تحقيق و توسعه
بر اساس گزارش شاخص¬هاي بانك جهاني، شاخص شدت تحقيق و توسعه كشورهاي پيشرفته همچون كره¬جنوبي و ژاپن نسبت به سايرين بالاتر است و اين نشان¬دهنده اين است كه در اين كشورها، نسبت هزينه¬هاي تحقيق و توسعه به فروش رقم قابل ملاحظه¬اي مي¬باشد. پس SME¬¬ها براي افزايش فروش خود، توجه ويژه¬اي به بخش تحقيق و توسعه داشته باشند.

نسبت فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه در بخش¬هاي مختلف
بر اساس گزارش سازمان يونسكو، فعاليتهاي تحقيق و توسعه در واحدهاي كسب و كار به نسبت ساير  بخش¬ها (دولتي، غيرانتفاعي، آموزش) فزوني دارد و از تركيب نمودار شدت تحقيق و توسعه با اين نمودار بخشي، مي¬توان دريافت كه در كشورهايي همچون كره¬جنوبي و ژاپن كه سهم فعايتهاي تحقيق و توسعه در كسب¬وكارها، بيش¬تر از ساير بخش¬هاست. شاخص شدت تحقيق و توسعه بالاتر است.

رابطه بين حقوق مالكيت فكري و ظرفيت نوآوري
رابطه بين نوآوري با حقوق ماكيت فكري در كسب¬وكارهاي مختلف يك رابطه مستقيم مي¬باشد كه     نشان¬دهنده اين است كه در كشورهايي كه حقوق مالكيت فكري  رعايت مي¬شود؛ نوآوري بالاتري به نسبت ساير كشورها خواهند داشت.

رابطه بين رقابت¬پذيري  با نوآوري
براساس گزارش بانك جهاني در سال2016، شاخص نوآوري با رقابت¬پذيري رابطه مستقيم دارد. و در كشورهايي كه نوآوري بيش¬تري دارند، شاخص رقابت¬پذيري جهاني آنها نيز بالاتر است.

رابطه بين صادرات تكنولوژي و هزينه¬هاي تحقيق و توسعه
بر اساس گزارش بانك جهاني در سال2016، شاخص هزينه¬هاي بخش تحقيق و توسعه با شاخص صادرات تكنولوژي¬هاي بالا، رابطه مستقيم دارد. به عبارتي ديگر، آنهايي كه هزينه بيش¬تر صرف تحقيق و توسعه مي¬كنند؛ صادرات تكنولوژي بالاي بيش¬تري دارند.

مقايسه درصد نوآوري در كشورهاي جنوبي، شرق و جنوب شرقي آسيا
بر اساس گزارش بانك توسعه آسيايي  درصد نوع¬آوري راديكالي و تدريجي در كشورهاي شرقي و جنوب شرقي و جنوبي آسيا، درصد فعاليتهاي تحقيق و توسعه در شركتهاي بزرگتر بيش¬تر است.

	شرق و جنوب شرقي آسيا			جنوب آسيا
	كوچك	متوسط	بزرگ	كوچك	متوسط	بزرگ
توسعه يك خط محصول اصلي جديد	32.4%	45.6%	56.9%	36.2%	49.3%	60.8%
ارتقاي خط محصول موجود	53.4%	63.3%	72.2%	58.3%	70.9%	75.4%
معرفي تكنولوژي جديد	27%	41.3%	54.3%	12.9%	25.9%	37.3%

 

انواع مشوقهاي مالياتي براي تحقيق و توسعه

اعتبارات مالياتي[1]	اعتبارت مالياتي تحقيق و توسعه، كاهش مستقيم ماليات به دو شكل مي­باشد: در شكل اول كه اعتبارات حجمي[2]نام دارد شامل جوايز مالي براي شركتهايي است كه شاخصR&Dبالايي دارند و شكل دوم كه اعتبارات تدريجي[3] نام دارد شامل جوايز مالي براي شركتهايي كه به تدريج در طول زمان هزينه­هاي تحقيق و توسعه خود را افزايش داده­اند. هر دوي اين روشها اثر مثبتي در هزينه كرد تحقيق و توسعه بخش خصوصي دارد(اتحاديه اروپا،2014)
تعطيلات مالياتي و كاهش­ها[4]	يك تعطيلي مالياتي شامل يك كاهش و يا حذف موقت ماليات مي­باشد. در كشورهاي جنوب شرقي آسيا، تعطيلات مالياتي به آن­­دسته از ماليات دهندگان تعلق مي­گيرند كه از لحاظ تنولوژيكي مطابق استانداردهاي ملي در سطح بالا، باشند. به عنوان مثال، در مالزي شركتهاي با تكنولوژي بالا، از معافيت مالياتي5ساله، بهره مي­برند(بنياد نوآوري و تكنولوژي اطلاعات،2011)
كسر ماليات و ترمزها[5]	كسر مالياتي شامل كسر درآمد ناخالص مي­باشد كه ازسرمايه­گذاريهاي انجام شده در بخش تحقيق و توسعه نشأت مي­گيرد كه در كل باعث كاهش بدهي مالياتي خواهد شد كه به سه شكل كسر استاندارد، كسر فوق­العاده و كسر سريع انجام مي­پذيرد. به عنوان مثال، در كشور سنگاپور سياستهاي مشوق تحقيق و توسط بسيار زياد است به طوريكه، يك شركت مي­تواند 400درصد هزينه­هاي تحقيق و توسعه از كسر مالياتي بهره­مند شود.(PWC،2013/2014)

 

مشوقهاي مالياتي براي تحقيق و توسعه در ويتنام
    معافيت¬هاي مالياتي، حمايت مالي، كاهش نرخ¬هاي مالياتي و تعطيلي مالياتي از جمله تشويقاتي است، كه توسط دولت ويتنام براي پژوهشهاي علمي و بخش تكنولوژي بالا در نظر گرفته شده است كه شامل فعاليتهاي ايجاد زيرساخت فني، آموزش كاركنان پژوهش، تكنولوژي اطلاعات، بيوتكنولوژي، تكنولوژي اتوماسيون و تكنولوژي مواد جديد مي¬شود.
    معافيت مالياتي و مشوق كاهش نرخ مالياتي براي آن¬دسته از شركتهايي است كه از انجام تحقيق و توسعه، فروش محصول در طول توليد آزمايشي، همچنين محصولات ساخته شده توسط فناوري نوين درآمد كسب مي¬كنند.
    معافيت وارداتي براي پروژه¬هاي سرما¬يه¬گذاري واجد شرايط در بخش تحقيق و توسعه و واردات كالاهايي كه مستقيما براي تحقيق و توسعه مورد استفاده قرار مي¬گيرند؛ در نظر گرفته شده است.
نتيجه¬گيري
نوآوري از شاخصه¬هاي ضروري جهت رشد و توسعه كسب و كارهاي كوچك و متوسط مي¬باشد. از آن¬جا كه كسب و كارهاي كوچك و متوسط به¬عنوان ستون فقرات اقتصاد كشور محسوب مي¬شود؛ سياستگذاري هدفمند جهت ايجاد، حفظ و گسترش نوآوري در حوزه اين نوع كسب و كارها يك امر حياتي است. لذا، پيشنهاد مي¬گردد، كه در ابتدا يك سيستم نوآوري ملي پايه¬ريزي گردد و براي اجرا و حفظ چنين سيستمي دولت ناگزير است كه از سيستمهاي تشويقي مختلف همچون معافيت¬هاي مالياتي استفاده نمايد.