توسعه پایدار شهری

طی سالهای اخیر مفاهیم مختلفی از پارادایم توسعه پایدار شهری ارائه شده است که بیشتر بخش های آن را شاخه های مختلف جغرافیا شکل می دهد، که با استراتژی حفاظت جهانی به طور گسترده ای مطرح شد تا حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست را در راستای ایفای نقش بهکرد رفاه انسانی به نحو مطلوب مدیریت نماید و همانند مفهوم شهرهای دانش تعاریف متفاوتی بر آن ارائه شده است از جمله: فرایند تغییر و اصلاح نهادهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سازمان های غیر دولتی، جهت ارتقاء کیفی سطح زندگی مردم به طور مداوم؛ تلاش انسان برای برقراری آشتی بین پیشرفت و توسعه به موازات حفاظت محیط زیست و منابع. به دنبال نظریه توسعه پایدار، توسعه پایدار شهری مطرح شد که شکلی از توسعه امروزی بوده و توان توسعه مداوم شهرها و جوامع شهری نسل های آینده را تضمین می نماید که در این نظریه، شهر پایدار، شهری است که به دلیل استفاده اقتصادی از منابع، اجتناب از تولید بیش از حد ضایعات و بازیافت آنها تا حد ممکن و پذیرش سیاست های مفید در دراز مدت، قادر به ادامه حیات خود باشد و برنامه ریزان شهر پایدار می بایست هدف خود را بر ایجاد شهرهایی با ورودی کمتر انرژی و مصالح و خروجی کمتر ضایعات و آلودگی متمرکز کنند. از این رو افزایش آگاهی برنامه ریزان و مدیران شهری در مورد ابعاد گوناگون توسعه و اجرای اقداماتی که به تعادل اکولوژیک و تعادل اجتماعی بینجامد، زمینه ساز استقرار توسعه پایدار شهری می گردد

ویژگی های توسعه پایدار شهری:
عمده ترین ویژگی توسعه پایدار شهری، تأکید بر اهداف انسانی به عنوان هسته ی اصلی راهکارهای توسعه شهری و تلفیق سه دیدگاه تقریباً متضاد اقتصادی(مبتنی بر به حداکثر رساندن رفاه اجتماعی با وجود محدودیت های مربوط به سرمایه و تکنولوژی)، اکولوژیکی(مبتنی بر حفاظت از تمامیت زیر مجموعه ها یا خرده سیستم های اکولوژیکی) و جامعه شناسی(مبتنی بر عدالت اجتماعی، فرصت های اقتصادی و برابری درآمدها) می باشد که از نظر کالبدی برای رفع نیازهای ساکنان شهر در زمینه ی مسکن، حمل و نقل، اوقات فراغت و غذا تغییراتی در کاربری و سطوح تراکم ایجاد می کند؛ که در طول زمان، شهر را از نظر زیست محیطی، قابل سکونت و زندگی (هوای پاک، آب آشامیدنی سالم، اراضی و آب های سطحی و زیر زمینی بدون آلودگی و غیره)؛ از نظر اقتصادی با دوام (اقتصاد شهری هماهنگ با تغییرات فنی و صنعتی جهت حفظ مشاغل پایه ای و تأمین مسکن مناسب در حد استطاعت ساکنان، با بار مالیاتی سرانه ی عادلانه) و از نظر اجتماعی، همبسته (الگوهای کاربری اراضی شهری، همبستگی اجتماعی و احساس تعلق شهروندان به میراٍهای شهری را ارتقاء خواهد داد)، نگه می دارد. و همانطور که سلمن می گوید، توسعه ی پایدار شهری، توسعه ای است که زمینه های چون حمایت از سرمایه¬های طبیعی و حساس، حفاظت و نگهداری از منابع طبیعی، آینده نگری در تصمیمات، عدالت اجتماعی در جامعه و در بین نسل ها، چرخه ی سالم توسعه، ترغیب و تشویق شهروندان و استفاده از محصولات بادوام مطرح می باشد. همچنین بر اساس نظر مای و دیگران، توسعه پایدار شهری شامل آینده نگری(برابری بین نسلی بدون حذف آن برای نسل بعد)، عدالت اجتماعی(عدالت درون نسلی یا مراقبت از نیازمندان و فقرای امروز)، مشارکت عمومی(افراد باید فرصتی برای مشارکت در تصمیم گیری هایی که برای آن ها و در روند توسعه پایدار تأثیر می گذارد، داشته باشند) و محیط (حفظ و حمایت محیطی) می باشد؛ که این اصول از نظر پیتر هال در هفت عنوان قابل ذکر می باشد:

1) اقتصاد شهری پایدار: کار و درآمد مناسب؛ 

2) جامعه ی شهری پایدار: همبستگی و یکپارچگی اجتماعی؛

3) سرپناه شهری پایدار(خانه سازی شایسته در استطاعت همه)؛

4)محیط زیست شهری پایدار: اکوسیستم های با ثبات؛

5) دسترسی شهری پایدار: تحرک همراه حفاظت منابع؛\

6) زندگی شهری پایدار: ایجاد شهر زیست پذیر و

7) مردم سالاری شهری پایدار: قدرتمندسازی شهروندی. بنابراین به نظر می رسد که در یک تقسیم بندی جغرافیایی، بتوان ویژگی های توسعه پایدار شهری را در ابعاد فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی، نهادی و محیطی-کالبدی تفکیک نمود:
شاخص ویژگی های توسعه پایدار شهری
فرهنگی-اجتماعی ارتقاء سطح آگاهی مردم (شهروندان آگاه)
و.جود انواع کاربری ها برای هویت بخشی بیشتر به ساکنین
مشارکت دادن مردم و بخش های مختلف جامعه
اقتصادی نظام اقتصادی منعطف برای تنش های احتمالی
حفظ مشاغل پایه ای شهر و ایجاد اشتغال فعال
اقتصاد شهری هماهنگ با تغییرات فنی و صنعتی
نهادی تأمین امنیت برای جامعه و فعالیت های اقتصادی
نظام مدیریتی منعطف، خود اصلاح و پاسخگو
محیطی-کالبدی توسعه نظام تولیدی محیط مبنا
استفاده از منابع تجدید شونده
کاربری زمین سازگار با محیط
تقلیل و یا عدم استفاده از آلاینده های خطرناک زیست محیطی