تجربه ايجاد و شكل گيري واحد ارائه دهنده خدمات طراحي در خوشه جواهرات مشهد

0

عامل توسعه: محمد جواد پيش بين

طي مطالعات شناختي انجام شده در ابتداي فعاليت خوشه جواهرات مشهد، طراحي جواهرات يكي از مهم‌ترين نقاط فشار در خوشه تعيين شد. استفاده از طرحهاي خارجي در بين توليدكنندگان جواهرات و طلا بسيار رايج بود. از طرفي اين طرحها مناسب و سازگار با سليقه مشتريان خوشه نبود. عدم وجود طراحي‌هاي داخلي باعث شده بود توليدكنندگان با كپي‌برداري از مدل جواهرات خارجي و همچنين عدم توجه به توانايي و خلاقيت طراحان موجود در خوشه (هرچند به تعداد كم) توانايي براي رقابت در بازار داخلي و خارجي را نداشته باشند. بدين منظور يكي از برنامه¬هاي در نظر گرفته شده براي رفع مشكل طراحي، ساماندهي براي شكل¬گيري و ايجاد يك واحد ارائه دهنده خدمات طراحي بود كه در اين قسمت مشخصات و فرايندهاي اجرايي اين تجربه كه توسط تيم عاملين توسعه خوشه راهبري شده است، ارائه مي گردد.
 مشخصات خوشه
يکي از دلایل تمرکز خوشه جواهرات مشهد بر روی جواهرات، فعالیت بیش از 70 درصد از ذینفعان در زمینه تولید جواهرات می¬باشد. براساس تحقيقات از ابتداي شناسائي و اکتشاف سنگهاي قيمتي تا پايان تراش و ساخت طلا(پايه)حدود 280 مورد شغل مختلف بيان گرديده است. با گذشت دو سال از فاز توسعه خوشه، تعداد بنگاه هاي خوشه 3060، ميزان اشتغال 15600، تعداد شبكه‌ها 3 و تعداد BDS  ها 6 عدد مي¬باشد.
شاخص‌های کلان و ساختاری خوشه در بدو ورود و همچنین طی سال‌های اجرای پروژه  که حاکی از تغییرات ایجاد شده در خوشه به واسطه اجرای پروژه توسعه خوشه می باشد، در جدول ذيل ارائه شده است.

مشخصات کلان و ساختاری خوشه جواهرات مشهد

شاخص هاي كلان و ساختاري خوشه

در بدو  ورود

در پايان سال اول

در پايان سال دوم

ميزان اشتغال

13766

15101

15600

ارزش فروش( ميليون ريال)

4،602،000

6،930،000

ارزش صادرات( ميليون ريال)

 

720،000

1،044،000

تعداد شبكه هاي نرم در خوشه

0

1

1

تعداد شبكه هاي سخت در خوشه

0

2

3

تعدادBDSpها

4

6

تعداد سازمانها و نهادهاي درگير در فرايند توسعه خوشه

6

7

 
تعريف مشكل و نحوه مداخله عامل توسعه
بر اساس مطالعات¬شناختي انجام شده براي خوشه توسط تيم عامليت توسعه خوشه جواهرات مشهد و با مقايسه زنجيره ارزش خوشه با زنجيره ارزش خوشه‌هاي موفق، اين نتيجه حاصل شد كه يكي از موانع جدي فراروي توسعه بازار واحدهاي توليد كننده طلا و جواهرات در خوشه، عدم توجه به موضوع طراحي و ناديده گرفتن نقش آن توسط واحدهاست. بدين منظور برنامه¬هايي براي حساس نمودن واحدها در خصوص نقش و اهميت طراحي توسط تيم عامليت تعريف شد. از اين ميان مي¬توان به مواردي چون حضور در نمايشگاه‌هاي داخلي و خارجي و آشنايي با تكنولوژي هاي روز، مطالعه و بررسي عوامل پيشرفت توليدكنندگان محصولات مشابه در كشورهاي موفق، توجه به آموزش طراحي جواهرات و برگزاري  دوره¬هاي آموزش طراحي جواهرات براي ذينفعان اشاره نمود. در كنار تمامي اين موارد، با پيگيري¬ها و مشاوره¬هاي عامل توسعه خوشه يكي از توليدكنندگان در كنار واحد توليد خود واحدي را به منظور ارائه خدمات طراحي مستقر نمود. اين واحد با استفاده از كارآموزان طراحي آموزش ديده علاوه بر نياز طراحي توليدات خود به توليدكنندگان ديگر نيز مشاوره طراحي مي دهد. تا كنون و بعد از گذشتن دو سال از آغاز برنامه توسعه خوشه، با الگوسازي و مشاوره¬هاي عامل توسعه، در خوشه دو واحد BDS طراحي ديگر سازماندهي شده و به واحدهاي توليدكننده، خدمات تخصصي در حوزه طراحي ارائه مي دهد.

مشخصات برنامه اجرا شده براي حل مشكل
تعداد واحدهای مشارکت کننده(ذینفع) در برنامه، واحدهای ارائه دهنده خدمات تخصصي کسب و کار، نهادها و سازمانهای پشتیبانی کننده از برنامه، میزان منابع مالی پیش بینی شده و محقق شده در راستای اجرای برنامه و مدت زمان اجرای برنامه به شرح جدول ذيل ارائه شده است.

مشخصات برنامه شكل گيري واحد ارائه دهنده خدمات طراحي

تعداد واحدهاي فعال و يا مشاركت كننده در برنامه حل مشكل

1 واحد توليدكننده از ذينفعان خوشه

BDSهاي مشاركت كننده در برنامه

نهادها و سازمانهاي پشتيبان مشاركت كننده در برنامه

سازمان صنايع دستي

ميزان منابع مالي پيش بيني شده براي اجراي برنامه رفع مشكل(ريال)

120.000.000 براي افتتاح BDSو

ميزان منابع مالي محقق شده در راستاي اجراي برنامه رفع مشكل(ريال)

200.000.000 براي افتتاح BDSو 70،000،000 بابت كلاسهاي آموزشي

تاريخ شروع اجراي برنامه براي رفع مشكل

بهمن ماه 1390

طول مدت زمان اجراي برنامه براي رفع مشكل

شش ماه

 شرح فر‌آيندها و فعاليت¬هاي انجام شده توسط بازيگران
مدرس طراحي جواهرات با تعدادي از دانشجويان اقدام به تشكيل يك BDSP طراحي كردند. اين واحد با قرارگرفتن در كنار يك واحد توليد طلا و جواهرات، به واحد خود رسميت داد. اين BDSP علاوه بر انجام طراحي¬هاي مربوط به واحد توليدي خود، به توليدكنندگان ديگر نيز خدمات ارايه مي كند.

چگونگي و فرايند جلب مشاركت و اعتماد واحدهاي فعال براي مشاركت در برنامه(فرايند تشكيل و توسعه شبكه مربوطه)
–    برگزاري جلسات متعدد با حضور توليدكنندگان و تيم عامليت توسعه خوشه و گفتگو با آن¬ها در خصوص مشكل مربوطه و شيوه¬هاي رفع آن، و طراح مذكور و عامل توسعه،
–    بيان اهميت و لزوم تشكيل  BDS طراحي توسط عامل توسعه،
–    افتتاح واحد طراحي كه به طور ملموس امكان ارائه خدمات طراحي را براي توليد كنندگان فراهم مي ساخت،
–    متقاعد ساختن توليدكنندگان جهت استفاده و بهره¬مندي از خدمات ارائه شده توسط واحد طراحي شكل گرفته در خوشه،

چگونگي و فرايند جلب مشاركت و اعتمادBDSP براي مشاركت در برنامه(فرايند ايجاد و توسعه BDSP مربوطه)
طراحي جواهرات از جمله نقاط فشار مهم در خوشه جواهرات محسوب مي شد. علت اصلي اين نقطه فشار نيز عدم وجود BDS طراحي در خوشه بوده است. بنابراين BDS مشاركت كننده در اين طرح وجود نداشت. بلكه يك  BDSP‌در اين فرايند شكل گرفت.
چگونگي و فرايند جلب مشاركت و اعتماد نهادهاي پشتيبان براي حمايت از  برنامه(فرايند جلب حمايت نهادهاي پشتيبان)
شركت شهركهاي خراسان رضوي به عنوان مجري اصلي حمايت از توسعه خوشه ها، نهاد اصلي حمايت كننده محسوب مي¬شود كه از تورهاي صنعتي و نمايشگاهها با حمايت اين شركت صورت مي¬گيرد. برنامه‌هاي آموزش طراحي جواهرات با حمايت موسسه گوهرشناسي الماس آسيا صورت گرفت. اعطا مجوز توليد نيز از طرف سازمان صنايع دستي به واحد توليدي BDS صورت پذيرفت.
چگونگي و فرآيند و منابع تأمين مالي برنامه به اجرا درآمده براي رفع مشكل
شركت شهركهاي صنعتي خراسان رضوي به عنوان مجري و حامي اصلي پروژه توسعه خوشه¬هاي استان مي¬باشد. در بازديد از نمايشگاه‌ها از كمك¬هاي مالي شركت شهركها استفاده شد اين كمك¬ها به صورت پرداخت كمك هزينه تورهاي صنعتي، پرداخت كمك هزينه اجاره غرفه در نمايشگاه¬ها مي¬ باشد. پرداخت كمك هزينه 45% برگزاري كلاسهاي آموزش طراحي نيز توسط شركت شهركها تأمين شد. از طرفي تمامي منابع مالي ايجاد BDS  طراحي از طريق ذينفعان تأمين شد.

دستاوردهاي حاصل از اجراي برنامه براي رفع مشكل
–    آموزش نيروي ماهر در زمينه طراحي،
–    ترغيب توليدكنندگان به استفاده از طرح¬هاي داخلي و طراحان آموزش ديده در خوشه،
–    ايجاد يك زمينه جديد اشتغال،
–    ترغيب توليدكنندگان به صادرات محصولات با طرح¬هاي داخلي،

 پيشنهادات و آموخته ها
–    آموزش مهمترين ركن در تربيت نيروي ماهر براي برطرف كردن نقاط فشار در خوشه است،
–    ايجاد يك الگو براي ذينفعان خوشه در راهبرد اهداف خوشه در زمينه طراحي بسيار موثر است اين الگو در خوشه BDSP  طراحي مي باشد،
–    راه¬اندازي BDSP هاي بيشتر با اين زمينه فعاليت نقش موثري در توسعه خوشه ايفا مي كند،
–    پيوند علم و صنعت عامل مهم در پيشرفت اهداف خوشه محسوب مي شود،

Leave A Reply